Ο εθνικισμός είναι εκείνη η σύγχρονη ιδεολογία που νομιμοποιεί την πολιτική με πολιτισμικά επιχειρήματα που αντλεί απο το παρελθόν. Ωστόσο, η αναδρομή του εθνικισμού στο παρελθόν έχει να κάνει περισσότερο με τον νεοτερικό χαρακτήρα της συγκεκριμένης ιδεολογίας παρά με την ανέκαθεν ισχύ της Εθνικής Ιδέας. Πρόκειται λοιπόν για μια μορφή ιστορικής αναδρομής που είναι πρωτίστως συνδεδεμένη με την διαδικασία του κοινωνικού εκσυγχρονισμού, με την παρέλευση των παραδοσιακών μορφών κοινωνικής οργάνωσης και αλληλεγγύης.
[...] Ο νεοτερικός χαρακτήρας της εθνικιστικής δεοντολογίας σβήνει στο βάθος του χρόνου και το πρόσταγμα του εθνικισμού προσλαμβάνεται τελικά ως το φυσιολογικό συμπέρασμα στο οποίο φαίνεται να οδηγεί η ιστορία. Όσο αυτονόητο κι αν ακούγεται σήμερα κάτι τέτοιο, έχει την δική του ιστορία και την δική του λογική. Από την μία πλευρά έχει να κάνει με την εμφάνιση και την επιτυχία των σχετικών απόψεων στη σύγχρονη εποχή, ενώ από την άλλη σχετίζεται με την διατύπωση μιας συγκεκριμένης επιχειρηματολογίας που υποστηρίζει την εθνική θέαση του παρελθόντος. Το βιβλίο αναφέρεται σε αυτό ακριβώς το παιχνίδι του εθνικισμού με τον χρόνο επιχειρώντας να ερευνήσει τη μήτρα στην οποία τυποποιούνται τα ιστορικά του επιχειρήματα - και να καταδείξει έτσι το νεοτερικό χαρακτήρα της ίδιας της παραγωγής τους, δηλαδή την ποιοτική διαφορά που τα χωρίζει από την παράδοση στην οποία παραπέμπουν.